Auteur Archief: Frits de Lange

Theologie als wijsheidswetenschap

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

Afscheidscollege  PThU 4 juni 2021 (hier de link naar de pdf-versie)

Op het mini-symposium rond mijn afscheid gaven vier collega’s acte de présence. Lees de bijdragen van Hans Alma (VU), Enrieke Damen (PThU), Hanne Laceulle (UvH) en Thijs Tromp (PThU).

Een gesprek in de vriendenkring rond mijn twintigste, over het leven in het algemeen en wat wij ermee wilden. Ik weet nog dat ik op dat moment zei: ‘Ik hoef niet per se gelukkig te worden, ik wil wijs worden.’ Dat was jeugdige overmoed, constateerde ik achteraf. Maar ik denk dat dat ideaal mij mijn hele loopbaan vergezeld heeft. Vijfenveertig jaar later ben ik misschien nog niet veel wijzer geworden, maar des te meer wijsheidszoeker.

Een paar gedachten over wijsheid en theologie dus tot slot.

Ik begin (1.) met hoe mijn persoonlijke zoektocht naar wijsheid in de theologie vorm kreeg, daarna (2.) verken ik wat het betekent voor de universiteit in het algemeen als ze voor wijsheid gaat en (3.) voor de theologie in het bijzonder als je haar als wijsheidswetenschap verstaat. Ik sluit af (4.) met wat ik denk dat dat voor de agenda van de theologie betekent. Ik denk dat ze een voluit ecologische discipline heeft te zijn.

Lees verder »

Schakel in een keten

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

Column Volzin, juni 2021 (jg. 20, #6), 57

Tot nog toe lachte de geschiedenis ons babyboomers toe, maar nu lijkt zij zich tegen ons te keren. Wie in het eerste decennium na de Tweede Wereldoorlog is geboren – ikzelf ben van 1955 -, kon rekenen op vrede en groeiende welvaart in de jaren vijftig, hoger onderwijs (ook voor vrouwen) in de jaren zestig, riante salarissen in de kennis- en diensteneconomie, goedkope huizen in de jaren zeventig en tachtig, en ten slotte de macht in de jaren negentig. En ja, we hadden het heel krap in onze jeugd en we zijn niet allemaal met een gouden lepel in de mond geboren. Toch ging het de babyboomgeneratie doorgaans voor de wind.

Lees verder »

Het mooie ik van Lisette Thooft

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Nieuwwij.nl, 20 april 2021

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is coronavirus-5140667_1920-583x875-1.jpeg

Tot twee keer toe reageerde Lisette Thooft op mijn kritische stuk Demasqué van de ego-spiritualiteit. Een keer op Nieuwwij (Ben ik mijn broeders hoeder?), en uitvoeriger nog eens in De Bezieling (Mijn ego en ik (en de anderen)). Beide keren had ik na lezing het gevoel: de lezer oordele zelf maar, ik hoef er weinig aan toe te voegen. Ze bevestigt immers alleen maar wat ik haar had verweten: haar type spiritualiteit draait alleen maar om het eigen ik. Ik verwoordde het zo: “Het is een vorm van geestelijk narcisme waarin er voor anderen ten diepste geen plaats is. De coronacrisis is niet de oorzaak van of de reden voor deze spirituele egocentrie, maar schept alleen de gelegenheid waarin haar contouren scherper zichtbaar worden.”  Thooft zegt nog eens hardop wat ik vermoedde. In haar repliek op Nieuwwij “Ben ik mijn broeders hoeder?” schrijft ze: “In de praktische uitwerking van de vorm van spiritualiteit die ik aanhang, draait het om zelfonderzoek, zelfopvoeding, zelfgenezing, kortom alles wat ik kan beoefenen teneinde de diepe onvrede in mijn eigen ziel te helen.”  Zelf, zelf en nog eens zelf.

Lees verder »

‘Geloof is vertrouwen dat het zin heeft om ’s ochtends op staan’

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, , , ,

Interview door Margaretha Coornstra, Nederlands Dagblad 3 april 2021

Streven naar wijsheid is het alternatief voor voltooid leven, vindt ethicus en theoloog Frits de Lange (65). ‘Ik zie wijsheid als nieuw ideaal voor de ouderdom. Iedereen kan wijs worden en met je wijsheid kun je nog steeds een belangrijke sociale rol spelen.’

Frits de Lange: 'Geloven zit voor mij minder in je hoofd, en meer in je emotie en je lijf.' (beeld Duncan Wijting)
‘Geloven zit voor mij minder in je hoofd, en meer in je emotie en je lijf.’ (beeld Duncan Wijting)

Lees verder »

Het demasqué van de ego-spiritualiteit

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Opiniebijdrage NieuwWij, 24 maart 2021

Hoe langer de pandemie duurt, des te verrassender de bondgenootschappen tussen groepen die zich verzetten tegen de lockdown. Hard en soft, rechtsextremisten en spiritualiteitsbewegingen vinden elkaar in ontkenning van de ernst van het virus en het protest tegen de maatregelen.

“Wat heeft dit nog met christelijk geïnspireerde spiritualiteit te maken?”

Désanne van Brederode merkte tot haar verbijstering dat veel van haar antroposofische vrienden nu complottheorieën aanhangen, die “Nederland nu opeens vergeleken met een dictatuur en in hun retoriek de schijn wekten dat er al tijden een verschrikkelijke strijd om macht over de gehele mensheid gaande was, die nu, door corona, openlijk de oorlogsfase was ingegaan. (…) Even pijnlijk was het dedain waarmee er werd gesproken over al diegenen die niet durfden of wilden zien wat er ‘echt’ gaande was en is.” (Trouw 27 februari 2021) Wie nog waarde hecht aan de cijfers van het RIVM is in deze kringen naïef.

De mix van spiritualiteit en anti-lockdown is geen Nederlands unicum en niet beperkt tot de antroposofie, maar is inmiddels zo wijdverspreid dat er de term ‘conspirituality’ voor gemunt is.

Lees verder »

“Aan de kant jullie!” Over solidariteit tussen generaties in de coronacrisis

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, , , ,

Opiniebijdrage NieuwWij.nl, 14 maart 2021

Het begon met Marianne Zwagerman en Jort Kelder, maar gaandeweg de coronacrisis werd de toon meer sophisticated en het argument ook salonfähig gemaakt in intellectuele kring. De column in de De Telegraaf over ouderen als ‘dor hout’ kwam eerst, maar nu kunnen ook NRC lezers vernemen hoe de hoogleraren filosofie Marli Huijer en Ad Verbrugge in een zoektocht naar een uitweg uit de crisis vóór jongeren en tegen ouderen kiezen.  Ze formuleren omzichtiger, maar toch, c’est le ton qui fait la musique. 

Lees verder »

Is het erfelijk?

Uitgelicht

Posted by in ethiek

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Morgen wordt alles beter biedt een helder geschreven, zeer informatief en toegankelijk boek over alle aspecten aan genetisch onderzoek en de mogelijkheden van gentechnologie. Het geeft de lezer inzicht in erfelijkheidsleer, DNA-onderzoek en gentherapie, maar verstrekt ook nuttige informatie over genetische counseling. Waar kun je terecht als in jouw familie erfelijke ziekten voorkomen of als je als ouder zelf een kind verwacht met een mogelijk ernstige aandoening? De auteurs plaatsen de ontwikkelingen nadrukkelijk in een ethisch en christelijk levensbeschouwelijk/ christelijk kader.

Lees verder »

Dor hout

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

(A Blessing in disguise, Column De Verwondering 2020, #4)

Je ziet ze niet veel meer, de overlijdensadvertenties met: ‘In de gezegende leeftijd van 90 jaar overleed …’ De Bijbelse gedachte werd erin verwoord dat God je wel bijzonder welgezind moest zijn geweest dat je de tachtig of negentig haalde. Een middeleeuws rijmpje over de levensloop ging zo:

10 dat zijn je kinderjaren

20 ga je aan het sparen 

30 moet je zijn getrouwd

40 ben je daarvoor te oud

50 krijg je ongemakken 

60 ga je aan het zakken 

70 daalt je leven af

80 ga je naar het graf

90 kun je ook nog leven 

100 zij door God gegeven!

De ouderdom als zegen – die gedachte is behoorlijk op z’n retour. Iedereen wil graag oud worden, maar niemand wil het zijn. Tegenwoordig wil niemand ‘als kasplantje eindigen’. En veel mensen overwegen zelfs om er ‘vóór die tijd uit te stappen’. Een hoge leeftijd was ooit een zegen, nu wordt ze eerder als een vloek ervaren.

Lees verder »

Bruno Latour en de Apocalyps

Uitgelicht

Posted by in Categorieën, christendom

≈ Geef een Reactie

Tags

,

(Bespreking op www.liberaalchristendom.nl, december 2020)

Waarom theologen Oog in oog met Gaia van Bruno Latour zouden moeten lezen? Ik noem drie redenen: allereerst om te beseffen hoe hopeloos het met de aarde en ons gesteld is. Vervolgens: voor de indringende analyse die Latour biedt van de rol van christelijke religie in de ecocrisis. Tenslotte: om ons te stimuleren bij de ‘veraardsing’ van onze theologie.

Lees verder »

De Wolk van Niet-Weten

30 maandag nov 2020

Posted by in Categorieën, Video

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Meditatie Eglise Réformée Néerlandaise aan de Boulevard Vincent Auriol in Parijs, de gemeente waar ik ooit (1985 – 1990) predikant was, op 8 november 2020. De diensten gaan er gewoon door, nu op Zoom en via een Youtube-live stream.

Ik heb naar een alternatieve vorm gezocht met muziek, poëzie en beeldende kunst. Het gaat over onzekerheid – en over of en hoe erg niet-weten is. De anonieme 14e eeuwse mysticus die het boekje De Wolk van Niet-Weten schreef helpt ons daarbij. Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer, predikant van de ERN, werkte mee.

De nieuwe toerist is een pelgrim

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

Volzin, november 2020, #11

Ik ben echt geen globetrotter, maar verheugde me dit voorjaar enorm op een conferentie in Oxford, een cursus op Kreta, een kerkdienst in Parijs, en in de zomer een vakantie naar Schotland. Het werd alleen de Veluwe. Hoeveel geplande reizen hebt u het afgelopen half jaar niet kunnen maken? De toerisme-industrie is ingestort. Zes maanden na het begin van de coronapandemie vliegt slechts de helft van de vliegtuigen, halfgevuld. Internationale reizigers zijn van inkomstenbron veranderd in potentiële besmettingshaarden. 

Groener, bewuster reizen

Zal het ooit weer business as usual worden? Alleen de KLM denkt het, geholpen door de miljardensteun van minister Hoekstra: over drie jaar hoopt ze weer evenveel te vliegen als voor de coronacrisis. 

Maar de KLM verstaat de tekenen des tijds niet. Want het roer moet om. Wereldwijd zullen we radicaal ons reisgedrag moeten herzien om van het virus af te komen. En als deze crisis ons daarvan niet overtuigt, dan wel die andere, de klimaatcrisis, waarvan de ernst zich steeds nadrukkelijker opdringt. Bij onveranderd gedrag zullen er in 2030 jaarlijks 1,8 miljard toeristen over de aardbol zwerven, schat de UNWTO, de mondiale toerisme-organisatie, en 5,3% van alle menselijke CO2-uitstoot voor hun rekening nemen. En dan hebben we het nog niet eens op de aanslag die ze plegen op cultureel erfgoed en locale eco-systemen. De toerist brengt geld in het laatje, maar laat tegelijk een spoor van vernieling na. Omdat de stranden van Bali zo enorm vervuild zijn, noemen ze de regentijd daar nu het ‘plasticseizoen’.

Lees verder »

Ouderen moeten maar een stapje terug doen zolang de pandemie duurt, of kun je dat niet van ze vragen?

Uitgelicht

Posted by in Categorieën, corona, ethiek, ouderdom, ouderen, Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , , ,

Als ouderen de openbare ruimte mijden, hebben jongeren meer ruimte om hun leven te leiden en de economie op gang te houden tijdens de pandemie. Goed idee? Discriminatie, vindt ethicus Frits de Lange. Medisch ethica Heleen Dupuis vindt dat overtrokken. ‘Ouderen moeten gewoon een stapje terugdoen.’

Een dubbelinterview op afstand Marc van Dijk, Trouw (Katern Tijdgeest), 17 oktober 2020.

Er is in het nationale ­debat over de corona-pandemie van meet af aan een oneigenlijk element geslopen, vindt ethicus Frits de Lange: ouderen worden weggezet als problematisch. Dat begon volgens hem met de uitspraken van Marianne Zwagerman en Jort Kelder in het voorjaar. Telegraaf-­columnist Zwagerman schreef: “Het dorre hout wordt gekapt, misschien een paar maanden eerder dan zonder virus. Moet iedereen die nog in de bloei van zijn leven zit daar alles voor opofferen?” Jort Kelder zei: “We zijn 80-plussers die te dik zijn en gerookt hebben nu aan het redden. Hoeveel economische schade is het redden van mensen die anders twee jaar daarna doodgaan waard?”

Lees verder »

Mogelijkheidsmensen

Uitgelicht

Posted by in spiritualiteit

≈ Reacties uitgeschakeld voor Mogelijkheidsmensen

Ik hoop op veel krachtige mogelijkheidsmensen. Mensen die zich niet neerleggen bij het sombere toekomstscenario van een oververhitte, onleefbare planeet, maar op grond van de feiten denken: “ach, het kan waarschijnlijk toch ook nog anders?”

[Column De Verwondering 2020 #3]

Sinds een jaartje heb ik een moestuin. Een lapje grond van niks, het mag geen naam hebben. Al zijn de boontjes om te smullen, ik geloof niet dat ik ooit groene vingers zal krijgen.

Lees verder »

The Existential Gravity of Ageing (Oxford May 2020)

Uitgelicht

Posted by in ouderdom, ouderen, Video, Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

The lecture should have been presented in Oxford, at an Interdisciplinary Conference of the McDonald Centre for Theology, Ethics and Public Life on Ageing & Despair. Towards Patience and Hope for Health and Care, 27 – 29 May 2020. The event was cancelled but has been miraculously transformed by the organizers into a A Virtual Interdisciplinary Conference. All speakers (among whom also my Dutch colleague Els van Wijngaarden) presented their contributions in video presentations online.

Nederigheid – een rehabilitatie

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Column De Verwondering #2 2020

Op de drempel naar de moderne samenleving werd de eigenschap die eeuwenlang als de kroon op de christelijke deugden werd beschouwd, door David Hume (1711 – 1776) misprijzend als ‘monniksdeugd’ afgedaan. 

De heilige Benedictus van Nursa had in de zesde eeuw in zijn kloosterregel de nederigheid aan alle Middeleeuwers aangeprezen als een ladder met twaalf treden, een weg tot zaligheid, maar vandaag wil niemand dat trapje nog op. Voor Friedrich Nietzsche was nederigheid het product van christelijke zelfhaat. Je bent een zondige niksnut in de ogen van God, een onderkruipsel – gedraag je zelf er dan ook naar, was de ziekmakende christelijke boodschap. Ook al zeggen we het niet meer zo kras, een nederig mens is vandaag al gauw een sneu iemand met een laag zelfbeeld. Je zelf klein maken is jezelf kleineren. Je kunt beter luidruchtig ‘kijk, hier ben ik’ zeggen dan jezelf wegcijferen. 

Lees verder »

Een kwestie van beschaving (Column Gerōn, juni 2020)

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

De coronacrisis treft met name ouderen. Voor ethici betekent dat werk aan de winkel. Eerst kwam de vraag wie er wel en niet nog op de intensive care mag (een leeftijdsgrens voor zeventigplussers?), daarna of ouderen niet een ophokplicht hebben bij het heropenen van de samenleving. Moeten jongeren niet de ruimte? 

Ouderendiscriminatie ligt op de loer en ik heb een instinct ontwikkeld dat alarm slaat waar en wanneer ik het ruik. Ik was dan ook wel blij dat op 12 mei ChristenUnie, Omroep Max en KBO-PCOB met een manifest aan de bel trokken.  “Er klinken in deze crisis echter steeds vaker pijnlijke woorden over onze senioren.” De opstellers verwijzen naar columnisten voor wie kwetsbare ouderen ‘dor hout’ zijn dat nu gekapt wordt, naar economen en politici die een 60-min-samenleving bepleiten of leeftijdsgrenzen bij het heropenen van de horeca.  “Nog even en onze ouderen zijn het blok aan het been van de rest van de samenleving. Voor ons is dat een huiveringwekkende en onaanvaardbare gedachte.”

Lees verder »

Offers

Uitgelicht

Posted by in Bonhoeffer, corona, ethiek, zorgethiek

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Ethiek & Corona (Trouw, Letter & Geest, 9 mei 2020)

‘In normale tijden sluimert de ethiek; als de gemeenschap uit elkaar valt en de orde bedreigd, wordt zij wakker’, merkt de in deze maand breed herdachte theoloog Dietrich Bonhoeffer (1906 – 1945) midden in de oorlog op. Hij was in 1943 bezig een ethiek te schrijven met het nemen van verantwoordelijkheid als leidende gedachte, toen de nazi’s hem vanachter zijn schrijftafel plukten, hem gevangenzetten en ter dood brachten. 

Ik moet aan hem denken, nu we op voet van oorlog met een onzichtbare vijand zijn. De coronacrisis heeft de ethiek wakker geschud. 

Lees verder »

Vijf over twaalf

Uitgelicht

Posted by in Categorieën, religie

≈ Geef een Reactie

Column PThUnie 2020 #1

Alles is er ‘huge’: de hotels, het congrescentrum, de massa conferentiegangers. Elk jaar eind november verzamelen zich duizenden theologen en godsdienstwetenschappers in een van de grote steden in de VS voor het jaarlijkse congres van de American Academy of Religion. Dit jaar in San Diego, dicht bij de Mexicaanse grens. Onder die pakweg 20.000 congresgangers is ook een aanzienlijk deel van buiten de VS. Ze presenteren in honderden parallelle sessies hun onderzoek, luisteren naar de big shots in hun vak, bezoeken de gigantische boekenmarkt waar uitgevers hun nieuwe titels presenteren. En ze netwerken in de wandelgangen (“So good to see you again!”) of doen zaken tijdens de lunch. Het is een Amerikaans gebeuren, maar wil je weten wat er wereldwijd speelt in de studie van religie, dan snuif je daar de thema’s op die in de lucht hangen.

Lees verder »

BNR’s Big Five

14 vrijdag feb 2020

Posted by in Video

≈ Geef een Reactie

Nederland van 20 miljoen mensen

We moeten anders naar ouderdom gaan kijken. Een vijfde tot een kwart is 60 plus als we straks met 20 miljoen zijn, en die scheve verhouding kan de sociale cohesie onder druk zetten als we niet nu al iets doen.

Op 13 februari 2020 was ik een uur te gast op BNR nieuwsradio. Het interview is terug te luisteren op:

Bonhoeffer, icoon van moed en menselijkheid (Trouw, L&G, 8 februari 2020)

Uitgelicht

Posted by in Bonhoeffer, theologie

≈ Geef een Reactie

Tags

Op 5 april 1943 wordt de theoloog Dietrich Bonhoeffer (1906 – 1945), samen met zijn zwager, de jurist Hans von Dohnanyi en zijn zuster Christine, door de Gestapo gearresteerd en vanuit de villa van zijn ouders in de gegoede Berlijnse wijk Grunewald overgebracht naar de militaire strafgevangenis in Tegel. Cel 92 op de derde etage, het contrast met thuis kon niet groter: drie bij twee meter, een hoog raam waardoor alleen de wolken te zien zijn, een brits, een tafel, stoel en een toiletemmer.

Lees verder »

Identiteit als onteigening. Zelfverlies en ouder worden (Volzin 2020 2#)

Uitgelicht

Posted by in levenseinde, levensloop, ouderdom, ouderen, ouderenzorg, senioren, spiritualiteit, voltooid leven

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

Voorjaar 2008 – we organiseerden een studiedag op de Theologische Universiteit, toen nog in Kampen, over het thema ‘goed oud worden’. Renée van Riessen leverde er een filosofische bijdrage. Het was een wat ongemakkelijk betoog dat schuurde met het thema van de dag, en misschien is het daarom zo bij me blijven hangen. Neem nu zo’n begrip als ‘goed oud worden’, zei ze. Is het geen interne tegenspraak – een houten ijzer, een vierkante cirkel? Kun je ooit goed oud worden?

Lees verder »

‘Een onvoorwaardelijke liefde voor het leven’ Over Simone Weil (Volzin, december 2019)

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

Tags

Wat kunnen wij weten? Wat mogen wij hopen? Wat moeten we doen? Dat zijn de eeuwige vragen van de filosofie. Elze Riemer geeft in deze jaargang van Volzin het antwoord van twaalf ‘denkers van nu’ en legt daartoe haar oor te luisteren bij kenners. In de laatste aflevering Frits de Lange over Simone Weil: “Ze had een compassie zonder grenzen, omdat ze niet de illusie had dat haar persoon iets voorstelde.”

Ze laat zien hoe je tegelijkertijd lucide kunt zijn, de wereld zonder illusies tot je kunt nemen, én kunt geloven in de liefde.

Lees verder »

Ik ben oudere-in-opleiding (Trouw, L&G, 5 oktober 2019)

Uitgelicht

Posted by in levenseinde, levensloop, ouderdom, ouderen, ouderenzorg, senioren, zorg

≈ Geef een Reactie

Trouw legt met ‘De yep van tegenwoordig’, een onderzoek naar de vitale zestigers en zeventigers, een lacune bloot in de maatschappelijke beeldvorming: voor vitale ouderen hebben we eigenlijk geen goed verhaal. Ze zijn niet meer jong (met hun leesbril en nieuwe heup zijn ze de illusie van forever young wel kwijt) maar oud voelen ze zich ook nog niet. Want oud, is de gedachte, staat gelijk aan aftakelen en zorgafhankelijk worden.

Het onderzoek schetst een beeld van een nieuwe levensfase die nu door de vergrijzende babyboomgeneratie voor het eerst wordt verkend. Uitgangspunt is de gedachte dat de vitale zestigers en zeventigers zich in een aparte levensfase bevinden, voorafgaande aan de ‘echte’ ouderdom, die om nieuwe beeldvorming vraagt.

Yep (young elderly person) is wel een mooie vondst van Trouw, maar toch te trendy. Er is een nieuwe, betere naam nodig voor deze ‘jongere oudere’.

Bij dat uitgangspunt maak ik een kanttekening die uitmondt in een suggestie. Mijn kanttekening: het onderscheid tussen een derde en vierde levensfase is hoogst problematisch. We hebben geen nieuwe naam voor alleen de derde levensfase nodig, maar zitten verlegen om een goed verhaal voor heel de ouderdom. En mijn suggestie: we doen er goed aan de yep als oudere-in-opleiding te beschouwen, die begint aan een (hopelijk) lang leer- en ontwikkeltraject richting het einde.

Lees verder »

Een aardse heilige. Dietrich Bonhoeffer (1906 – 1945)

03 dinsdag sep 2019

Posted by in Categorieën, Video

≈ Geef een Reactie

Tags

Dietrich Bonhoeffer (1906-1945)

Op 9 april 2020 is het 75 jaar geleden dat de Duitse theoloog en verzetsman Dietrich Bonhoeffer door de nazi’s werd opgehangen. 
In Zin in Weekend (KRO-NCRV, Radio 5) presenteer ik hem op zondagavond vanaf 30 augustus 2019 kort in acht miniatuurtjes. Hieronder ook direct te beluisteren.

Bonhoeffer 1 “Wie ben ik?” (1 september 2019)
Bonhoeffer 2 “Ik zou de zon graag op mijn lijf willen voelen” (8 september 2019)

Bonhoeffer 3 “Je niet aan de verantwoordelijkheid onttrekken” (15 september 2019)
Bonhoeffer 4 “Midden in de aardsheid van dit leven staan” (22 september 2019)
Bonhoeffer 5 “Tot op de bodem doorleven” (29 september 2019)
Bonhoeffer 6 “Op weg naar het Messiaanse gebeuren” (13 oktober 2019)
Bonhoeffer 7 “We gaan een tijd zonder enige religie tegemoet” (20 oktober 2019)
Bonhoeffer 8 “Een nieuwe taal, volkomen a-religieus misschien” (27 oktober 2019)

De hemel: geen plek maar symbool

Uitgelicht

Posted by in Categorieën

≈ Geef een Reactie

essay Volzin, augustus 2019

“Wij beiden zijn verbaasd, hoe plat het in onze kerken wordt,” schreven mij twee  collega-theologen naar aanleiding van een kritisch essay over de hemel dat ik schreef in Trouw. “Wij zijn verbijsterd, hoe gemakkelijk al die schilders, dichters en componisten die op hun manier de lof van de hemel zongen met één krantenartikel buiten de kerk gezet worden. Wij persisteren toch maar bij onze wens, dat in onze uitvaartdienst het oude lied weerklinkt: In paradisum deducant te angeli”.

Tja, de framing van het essay was bepaald ook ongelukkig. “Eerst nam hij afscheid van de persoonlijke God. Nu zegt de protestantse hoogleraar Frits de Lange de hemel vaarwel”. Maar er stond toch echt deze titel boven: “Er is maar een leven. Dit.” Dat klinkt toch een beetje als: dood is dood. Had ik dit soort reacties niet over mijzelf afgeroepen?

Lees verder »

Jij bent mij, ik ben jou

Uitgelicht

Posted by in Categorieën, Meditatief1, spiritualiteit

≈ Geef een Reactie

Column De Verwondering, 2019 #2

Jij bent een Ander – ik heb Jou met een hoofdletter leren schrijven. De andere mens is ten diepste een Vreemde voor mij, leerde ik van filosofen als Martin Buber en Emmanuel Levinas. Laat ik niet denken dat ik jou wel begrijp en met je mee kan voelen! Jij verschilt van mij. Jij bent volstrekt transcendent voor mij en ziet mij aan vanuit de Hoogte of de Verte. Net als die Ander, die we God noemen. 

Grootse filosofie, die mij helpt om eerbiedig en respectvol met jou om te gaan. 

En toch, ik kom er een beetje van terug. Ben ik ten diepste niet meer gelijk aan jou dan we van elkaar verschillen? 

Lees verder »

Ervaren dat je leeft

Uitgelicht

Posted by in leven, Meditatief1, spiritualiteit

≈ Geef een Reactie

Column De Verwondering, 2020 #1

Ook al ben ik niet een groot zeiler, ik vind zeilen een prachtig beeld voor ons leven. Het leven vraagt om ‘stuurmanskunst’, we moeten ‘laveren’ om ‘koers’ te kunnen houden en onze zeilen zetten naar wind en golven, willen we onze bestemming bereiken. 

Je kunt met het beeld veel uitdrukken.

Ook voor de zenmeester Dōgen (1200 – 1253) was het een geliefd beeld. Maar hij buigt de metafoor van de zeiler in een onvermoede richting. 

‘Leven is als iemand die in een boot vaart. Ofschoon hij aan boord van de boot het zeil hanteert, het roer ter hand neemt en boomt, draagt de boot hem en is hij niets zonder boot. Door met de boot te varen maakt hij deze tot een boot.’ 

Lees verder »

Een lesje in ouder worden

Uitgelicht

Posted by in ouderdom, ouderen, ouderenzorg, senioren, zorg

≈ Geef een Reactie

Tags

(Essay Trouw, Letter & Geest 13 april 2019)

Dignity of the Old heet de cursus die ik geef: waardig oud worden. De cursisten zijn buitenlandse studenten die voor een jaar naar Nederland komen om een Masterdiploma te halen. Ze komen vooral uit Afrika en Azië. Jonge mensen, getriggerd door een studieprogramma over ‘menselijke waardigheid’. Dat helpt hen hopelijk om straks beter de strijd aan te kunnen binden tegen Hiv-Aids, de armoede, het religieuze geweld en de uitbuiting en corruptie, waardoor hun thuisland geteisterd wordt. Hoort daar ook een cursus over ouder worden bij? Mwah… Daar zitten ze echt niet op te wachten. Je ziet de scepsis in hun ogen op het eerste college. Is ouderdom niet ook typisch een westers thema? Ze lijken op het eerste gezicht gelijk te hebben. Voor het jonge Afrika geldt het vergrijsde Europa als het mondiale bejaardenoord. Onze gemiddelde leeftijd is rond de veertig, die van Afrikanen is de helft minder. Waarom zou je een continent dat bevolkt wordt door arme adolescenten lastigvallen met de midlifecrisis van rijke Noordelingen, bezorgd over hun oudedagsvoorziening? Worden ze nu toch weer gekoloniseerd met Europees gedachtengoed? 

Lees verder »